Alles en meer over hechting: de stille kracht achter relaties

We kennen allemaal de heerlijk romantische Hollywood films waarin twee mensen elkaar aankijken en zich plots smoorverliefd en veilig bij elkaar voelen. Maar is dit wel realistisch en hoe ontstaat die “magie”? Daarvoor gaan we ons verdiepen in het onderwerp ' hechting'. Hechting ( veilige) wordt gezien als het geheime recept voor gezonde, stabiele relaties in je leven. ​

Wat is hechting?

Hechting is het proces dat start vanaf de foetale fase, waarbij je een duurzame emotionele band vormt met iemand die jou veiligheid en geborgenheid biedt. Dit zijn in eerste instantie je ouders of andere zorgfiguren. John Bowlby, de oervader van de hechtingstheorie, ontdekte dat deze band al vroeg in je kindertijd ontstaat – zelfs vóór je eerste verjaardag! Het gehechtheidssysteem is, geloof het of niet, biologisch verankerd en steunt op instinctief gedrag als huilen, lachen, vastklampen en staren naar je zorgfiguur. Dit systeem is bedoeld om je te beschermen en je dus zo dicht mogelijk bij je ouder te houden. Een kind zoekt nabijheid bij mama waardoor de overleving is gegarandeerd”. Vanuit deze visie kan je dus stellen dat het hechtingssysteem evolutionair bekeken dus best slim is.

Waarom zijn er zoveel mensen onveilig gehecht?

Spijtig genoeg krijgt niet iedereen een stevige basis mee. Onveilige hechting ontstaat door zowel nature ( aangeboren) als nurture ( aangeleerde) factoren. Een van de noodzakelijke elementen hierbij is de sensitiviteit van je ouders (of andere primaire zorgfiguren) . Als ze niet goed afgestemd waren op jouw behoeftes ( of die van zichzelf), weinig voorspelbaar waren of zelfs afwijzend reageerden op jouw noden als baby of opgroeiend kind kan dit een groot deel van je onveilige hechting verklaren. Hierbij zijn er enkele risicofactoren die dit in de hand werken. Denk aan ouders met psychische problemen, stress, verlies, armoede, zorgeloos netwerk of verwaarlozing. Zelfs prematuriteit of ziekenhuisopnames in de eerste levensjaren kunnen een grote impact hebben op het kind en een eerste vertrouwensband verstoren.

Fun fact: Ongeveer 35% van de volwassenen is volgens onderzoek onveilig gehecht. Hechting is geen vast gegeven, maar bestaat uit twee uiterste dimensies van zeer veilig tot zeer onveilig gehecht en alles ertussen. Er zijn ook zowel psychologische als biologische factoren die de mate van (on) veilige gehechtheid bepalen.

Wat is veilige hechting? Hoe ziet dat eruit?

Veilige hechting betekent dat je stevig in je schoenen staat en op je partner kunt vertrouwen, zonder angst dat die je plots verlaat of controleert. Je kan goed samen zijn met anderen, maar je kan je ook alleen redden.

Mensen met een veilige hechting:​

• Durven zichzelf zijn in de relatie (ook met een bad hair day)

• Delen positieve én negatieve emoties zonder bang te zijn voor afwijzing

• Kunnen hulp vragen zonder schaamte (“Kun je de spin weghalen, please?”)

• Zijn autonoom én verbonden: samen én apart, zonder drama.

In de praktijk zie je dat veilig gehechte mensen (ong. 65% van de bevolking) rust uitstralen, minder jaloers zijn en makkelijker praten over gevoelens. Hun liefdesleven lijkt soms op die van een Scandinavische IKEA commercial: weinig drama, veel vertrouwen en knuffels .

Hechting en ons brein

Hechting heeft alles met het brein te maken. Kinderen leren emoties reguleren dankzij het ritme en de empathie van hun verzorger ,denk hierbij aan oogcontact, samen “plezier delen” en goed afgestemd reageren. De hersenen ontwikkelen vooral communicatiecentra bij veilige hechting; die zorgen ervoor dat je later niet gillend in de supermarkt staat omdat je partner de afwas niet deed. Is er een foute of disdunctionele afstemming? Dan wordt affectregulatie lastig en kan je sneller van slag geraken door stress, verlies of conflict. En dan ga je meestal vluchten of vechten.

De vier hechtingsstijlen

Er zijn grofweg vier hechtingsstijlen, elk met eigen kenmerken die je in relaties sterk kunt herkennen

Hechtingsstijl	Kenmerken in relaties
Veilig	Vertrouwen, openheid, balans tussen nabijheid en autonomie
Vermijdend	Afstandelijk, minimaliseert emoties, onafhankelijkheid op eenzame hoogte
Angstig	Angst voor verlating, klampt aan, wisselende emoties, drama’s bij
Gedesorganiseerd ( combi veilig en angstig)	Chaotisch gedrag, onzekerheid, stress bij relaties, niet weten wat ze moeten voelen

Voorbeeld uit de praktijk : Marleen is veilig gehecht, ze zegt “Ik voel me fijn als je er bent, maar ik vind het ook leuk om met vriendinnen weg te gaan.” Tim die ambivalent gehecht, denkt direct: “Houd Marleen nog wel van mij? Waarom gaat ze wéér weg?”

Mythes over hechting

• “Hechting is alleen baby-drama.” Fabel: hechtingspatronen spelen een rol op elke leeftijd, zelfs in bejaardentehuizen (ook daar zijn koffie-roddels over wie naast wie mag zitten!).

• “Onveilige hechting is niet te veranderen.” Onzin: via therapie en veilige relaties kun je groeien naar een meer veilige hechtingsstijl.

• “Succes is alleen weggelegd voor veilig gehechten.” Nee hoor: ook onveilig gehechten kunnen bloeien, ze hebben alleen meer ‘life hacks’ en therapie nodig ;) en als ze geluk hebben ondersteunen hun biologische factoren (bv aanmaak serotonine en dopamine, alsook hun oxytocinespiegel) ook mee om zich niet te onveilg gehecht te voelen.

  
  

Interessante cijfers

• Circa 65% van volwassenen heeft een veilige hechting ​

• Onveilige hechtingspatronen kunnen het risico op psychische klachten en relatiebreuken met 30-50% verhogen.

• Vroege interventie en therapie kunnen tot 40% herstel in affectregulatie geven bij jonge kinderen met hechtingsproblemen.

• Ong. 50% van alle alcoholverslaafden is zeer onveilig gehecht. Minder dan 15% veilig gehecht ( daar spelen de genen een grotere rol)

  
  

Tips voor onveilig gehechte mensen

• Zoek een relatie (of therapeut) die functioneert als veilige basis: voorspelbaar, empathisch, afgestemd en niet te drama queen/king.

• Leer gevoelens herkennen, benoemen en delen – ook als dat gek voelt. Oefen met “ik voel …” in plaats van “jij doet altijd …”.

• Koppel stressreacties aan je hechtingspatroon (“O ja, ik word extra jaloers als ik me onveilig voel”).

• Stel kleine doelen: vraag om hulp, deel iets persoonlijks, probeer eens niet weg te lopen bij een conflict.

• Maak een emotiedagboek en schrijf dagelijks de emoties op die je binnen je relatie ervaart. Dit kan je helpen om een realistischer beeld te krijgen van jezelf binnen relaties. Hier kan je dan ook mee aan de slag bij een therapeut die hierin is gespecialiseerd.

  
  

Wil je meer weten over alle vier de hechtingsstijlen? Stay tuned! Elk type krijgt zijn eigen blog, de komende weken vol praktijkvoorbeelden, tips en een vleugje relatiedrama.

Heb je nu al vragen of herken je jezelf in één van bovenstaande stijlen? Zet een reactie onder deze blog, of deel je eigen anekdote , want liefde blijft een gezamenlijke ontdekkingsreis.